Pijn en het brein
Herken je dat? Je hebt al langere tijd pijnklachten en je zou denken dat het al lang genezen zou moeten zijn, maar je blijft maar last houden. Uit onderzoeken bij de huisarts of specialist komt niks bijzonders en je krijgt het gevoel dat je er mee zult moeten leren leven. Sterker nog, je krijgt soms het gevoel dat het dan misschien wel tussen je oren zit. Maar weet je… Dit is ook zo!! Pijn wordt namelijk geregistreerd en verwerkt door het brein en dat zit toevallig ook tussen je oren! In dit artikel leggen we je uit hoe dat werkt.
Pijn ontstaat in het brein
Pijn is iets waar iedereen wel bekend mee is. Pijn is niet fijn, maar heeft wel een heel duidelijke functie, het beschermt en waarschuwt je namelijk voor gevaar, voor je nog ernstiger gewond raakt. Vaak is het duidelijk waar pijn vandaan komt, je stoot je scheenbeen aan de rand van de tafel en daar voel je een (behoorlijke pijnlijke!) sensatie van. Je past bewegen, denken en gedrag aan, wat weer belangrijk is voor herstel. Eigenlijk dus vrij logisch dat pijn bestaat, ook al is het niet fijn. Het is functioneel.
Als je ergens in het lichaam 'schade' hebt, bijvoorbeeld die blauwe plek op je scheenbeen door die punt van de tafel, dan sturen de zenuwen in het been een signaal van de schade naar de hersenen. De hersenen bepalen vervolgens of de schade bedreigend is voor het lichaam en zenden afhankelijk van de uitkomst wel of geen boodschap van pijn uit.
Over-beschermend pijn systeem
Soms gebeurd het dat de pijn maanden of zelfs jaren aanwezig. Er komt niks bijzonders uit onderzoek en op beeldvorming is niks te zien. Mensen geven vaak aan dat ze een hoge pijngrens hebben en alles blijven doen ondanks de pijn. Het bijzondere is dat de pijngrens voor deze mensen juist lager is! Dit heeft te maken met sensitisatie, oftewel een over-beschermend pijnsysteem. De structuren zijn gevoeliger geworden waardoor er juist eerder pijn ervaren wordt.
Hoe kan het dan gebeuren dat structuren gevoeliger worden?
Je hebt bijvoorbeeld pijn in je knie. Na langdurig niet te hebben gesport ga je weer voetballen en je verdraaid je knie. Je voelt direct een stekende pijn in de binnenzijde van je knie, kan er niet op lopen en er zit vocht in je knie.
Normaal gezien is het zo dat je knie na een paar dagen weer vanzelf herstelt. Er is geen of heel milde schade, de zwelling heeft zijn werk gedaan (opruimen van de schade) en is weer verdwenen en de pijn wordt met de dag minder zodat je ook weer makkelijker kunt lopen en fietsen. Wij zeggen in de fysiotherapie: er is een normaal herstelproces gaande.
Maar stel nou dat je teamgenoot net na de training waarin je je knie verdraaide heeft gezegd dat het wel eens kan zijn dat je meniscus in tweeën ligt en toevallig heeft je vader vorig jaar een nieuwe knie gekregen omdat hij artrose heeft nadat hij vroeger ook zijn meniscus gescheurd had. Je ziet jezelf al lopen met krukken en een toekomst van altijd diezelfde knieklachten die je vader ook heeft gehad. Kortom, een hoop redenen om voorzichtig te zijn met de knie en het niet te belasten. Maar ook een onbewust signaal van een ander deel van het brein dat het wel eens mis kan zijn met je knie.
Het zenuwstelsel gaat door deze factoren te hard werken en reageert anders dan het zou moeten op het belasten van de knie vanwege het signaal van mogelijke schade aan de meniscus en de gevolgen van dien. Er is sprake van disfunctionele pijn. Er worden receptoren in de knie geprikkeld bij bewegingen zoals traplopen, fietsen, hurken of zitten met gebogen knieën dat dit allemaal pijnlijk en gevaarlijk is en dat de knie beschermd moet worden tegen verdere schade. Helaas kom je in een vicieuze cirkel terecht van niet meer durven bewegen wat het herstel niet ten goede komt en je blijft pijn houden.
Het maakt dus veel uit hoe er over de pijn gedacht wordt. Zie het als een volumeknop. Hoe meer je ermee bezig bent, bewust en onbewust, hoe meer de pijn op de voorgrond komt te staan en hoe heftiger deze kan worden ervaren.
Pijn heeft altijd een functie
Als je maar last van pijn blijft houden is het soms moeilijk om te geloven dat pijn een functie heeft. Maar zelfs als het chronisch is, heeft het nog een reden van bestaan. Het doet pijn om dat het brein om een of andere reden, vaak volledig onbewust, geconcludeerd heeft dat je bedreigd wordt en in gevaar bent. De truc is om er achter te komen waarom het brein tot deze conclusie is gekomen.
Een groot deel van de oplossing bij chronische pijnklachten is dit pijnpatroon te doorbreken. Dus dat betekent concreet je eigen brein geruststellen dat je niet bang hoeft te zijn om je knie te belasten. De pijn is er niet meer vanwege een beschadiging in de knie, er is geen weefselschade meer aanwezig. Je zenuwstelsel reageert over-beschermend en daar mag rust in komen door aan de volumeknoppen te draaien van je zenuwstelsel. Dit kan hem zitten in stressreductie, goed en voldoende slapen, voldoende bewegen, maar ook zorgen en onduidelijkheid over je klachten verminderen kan helpen om je zenuwstelsel tot rust te brengen.
Dit klinkt natuurlijk allemaal makkelijker gezegd dan gedaan. Onze fysiotherapeuten kunnen je helpen op zoek te gaan naar de herstelbelemmerende factoren en aan die volumeknoppen te draaien van het zenuwstelsel, zodat we meer grip kunnen krijgen op je pijnklachten.
Bronnen:
boek: Begrijp de pijn, geschreven door Lorimer Mosely en David Butler
